Mahmudxo’ja Behbudiy (1875-1919 ) — Orta Aziya jadidshilik háreketiniń iri wákili, dramaturg hám jurnalist retinde belgili. Ol óz iskerligi dawamında baspasóz hám baspa tarawdı rawajlandırıw arqalı xalqdi ilim-bilim menen tanıstırıwǵa, olardıń dúnyaǵa kóz qarasın keńeytiwge intilgen. Bul maqalada Behbudiydin’ jurnalistik hám baspasózlik iskerligine arnalǵan tárepleri analiz etiledi.

 Jurnalistik iskerliginde toqtalinatin bolsa, Mahmudxo’ja Behbudiy Ózbekstanda baspasózdiń qáliplesiwine úlken úles qosqan. 1913-jılda ol «Samarqand» gazetasin quradı jáne onıń redaktorı retinde iskerlik ju’ritdi. Bul gazeta jadidshilik háreketiniń ideologiyasın sin’diriw, xalqdi dúnya jańalıqlarınan xabarlı qılıw hám bilimdi jayıw maqsetinde baspa etilgen.

 «Samarqand» gazetasi óz dáwirinin’ aldıńǵı baspalarınan biri bolıp, ol jaǵdayda siyasiy, sotsial hám bilimlendiriw temalari keń kórsetilgen. Behbudiy óz maqalalarında xalıqtıń górsawatlıǵı, eski usıldaǵı tálimniń kemshilikleri hám de zamanagóy bilimler menen qurallanıw zárúriyatı haqqında pikir júrgizgen. Onıń maqalalarında reformashılıq sezimi ayqın sezilib, ol jámiyettiń barlıq qatlamların jańasha oylawǵa shaqırǵan.

 Baspasózlikdegi úlesi Behbudiy tekǵana jurnalist, bálki baspasóz retinde de iskerlik alıp barǵan. Ol óziniń baspa jumısların rawajlandırıwǵa háreket etken hám jańa tipografiya usılların ámelde qollag’an. Onıń umtılıw-háreketleri sebepli kóplegen bilimlendiriw dóretpeler, sabaqlıqlar hám ilimiy qollanbalar baspadan shıǵarılǵan.

 Jadid baspasóziniń rawajlaniwinda Behbudiydin’ xizmetleri ju’da úlken bolıp, ol tek ǵana gazetalar emes, bálki ilimiy hám kórkem ádebiyatqa baylanıslı dóretpelerdi de baspadan shıǵarǵan.

 Mahmudxo’ja Behbudiy jurnalist hám baspaso’z retinde Orta Aziya jadidshilik háreketiniń eń zárúrli ǵayratkerlerinen biri bolıp, onıń baspasóz arqalı ámelge asırǵan reformaları xalqdi oyatıw, bilimge sharlaw hám rawajlanıwǵa qaratılǵan edi. Ol shólkemlesken «Samarqand» gazetasi hám baspadan etken dóretpeleri ózbek baspasóziniń tiykar taslarınan birin quraydı. Behbudiydin’ janbazliq xizmetleri nátiyjesinde jurnalistika hám baspasózlik tarawları ózbek jámiyetinde jańa basqıshqa kóterildi.

 Onıń turmısı baxıtsızlıq benen juwmaqlanǵan bolsada, onıń ilim-bilim jolındaǵı xizmetlerin búgingi kúnde de óz aktuallıǵın joǵaltpaǵan hám ózbek baspaso’zi rawajlanıwında zárúrli orın tutıwda dawam etpekte.

                                                            Borambaev Aybek